Nguồn Gốc Của Nghiên Cứu Siêu Tâm Lý Học (Bài 04)

Chủ nhật - 19/10/2025 13:31

Siêu tâm lý học – hay Parapsychology – trong mắt đa số sử gia chỉ là một ngành khoa học trẻ, mới hơn một thế kỷ tuổi. Mốc khởi đầu thường được gắn với ngày 20 tháng 2 năm 1882, khi Hiệp hội Nghiên cứu Tâm linh (Society for Psychical Research – Hiệp hội Nghiên cứu Tâm linh) chính thức ra đời tại Anh.

Nguồn Gốc Của Nghiên Cứu Siêu Tâm Lý Học (Bài 04)

Đằng sau sự kiện này là sáng kiến của một nhóm học giả từ Đại học Cambridge cùng một số trí thức đồng quan điểm: rằng những tuyên bố về hiện tượng siêu nhiên cần được khảo sát bằng phương pháp khoa học. Hiệp hội Nghiên cứu Tâm linh thời kỳ đầu quy tụ cả hai thái cực – những người hoài nghi thận trọng và những triết gia say mê tìm kiếm ý nghĩa siêu hình – nhưng tất cả cùng thống nhất ở một nguyên tắc: điều tra khách quan, bất chấp sự thờ ơ của giới khoa học chính thống lúc bấy giờ.

NHỮNG GỐC RỄ LỊCH SỬ

Trải nghiệm siêu tâm lý học không phải là phát minh của thời hiện đại. Chúng xuất hiện trong mọi nền văn hóa, mọi thời kỳ lịch sử – từ truyền thuyết dân gian, sử thi, cho đến các ghi chép tôn giáo. Nhiều trường hợp đã được ghi lại tỉ mỉ trong hagiography – tiểu sử của các thánh – với những mô tả về thần hiện, linh ảnh, hay khả năng siêu phàm.
Thế nhưng, tinh thần kiểm chứng tính xác thực của những trải nghiệm ấy lại phát triển rất chậm. Thế kỷ XVII, các trí thức như Henry More và Joseph Glanvill đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ gian lận, ảo giác và sai lệch nhận thức. Tuy nhiên, động cơ của họ phần nhiều mang tính tôn giáo – nhằm xác định sự hiện diện của quỷ dữ – hơn là khoa học.
Ngược lại, Francis Bacon kêu gọi khảo sát khách quan các hiện tượng này với động cơ khoa học rõ ràng, nhưng tư tưởng ấy khi ấy không được xã hội tiếp nhận (Bell, 1956). Phải mất hơn hai thế kỷ rưỡi sau, những nghiên cứu nghiêm túc và bền vững mới xuất hiện.

HAI DÒNG CHẢY DẪN TỚI HIỆP HỘI NGHIÊN CỨU TÂM LINH

Theo các nhà nghiên cứu (Beloff, 1993; Inglis, 1977), sự ra đời của Hiệp hội Nghiên cứu Tâm linh không phải là một hiện tượng đơn lẻ, mà là điểm hội tụ của hai phong trào lớn trong thế kỷ XIX:
1. Mesmerism – Thôi miên từ trường, bắt nguồn từ lý thuyết “từ lực động vật” của Franz Anton Mesmer, mở ra các thí nghiệm về trạng thái ý thức thay đổi và khả năng tâm linh.
2. Spiritualism – Phong trào Tâm linh, bùng nổ từ những năm 1840 ở Mỹ và châu Âu, với các buổi gọi hồn, truyền thông với “cõi bên kia”, và hàng loạt hiện tượng vật lý kỳ lạ.
Hai dòng chảy này – một hướng về khoa học thực nghiệm của ý thức, một hướng về trải nghiệm huyền linh của con người – đã kết hợp tạo ra bối cảnh hoàn hảo cho sự hình thành nền móng của Siêu tâm lý học hiện đại.

HAI DÒNG CHẢY DẪN ĐƯỜNG CHO SIÊU TÂM LÝ HỌC

1. Mesmerism – Thôi miên từ trường và cuộc cách mạng về ý thức

Cuối thế kỷ XVIII, giữa bối cảnh khoa học châu Âu đang bùng nổ, Franz Anton Mesmer – một bác sĩ người Áo – đã gây chấn động khi đưa ra học thuyết “từ lực động vật” (animal magnetism). Mesmer tin rằng, khắp vũ trụ tồn tại một trường năng lượng vi tế, và con người có thể tác động đến nó để chữa bệnh, điều hòa tâm – thể.
Ông áp dụng kỹ thuật thôi miên và truyền năng lượng qua tiếp xúc hoặc cử chỉ, dẫn bệnh nhân vào trạng thái ý thức thay đổi – nơi họ có thể trải nghiệm những cảm giác phi thường, thị kiến và đôi khi biểu lộ năng lực siêu cảm.
Mặc dù giới y học chính thống coi đây là mê tín hoặc giả khoa học, Mesmerism lại trở thành bệ phóng cho những nghiên cứu nghiêm túc về tiềm thức, mở đường cho tâm lý học hiện đại và thôi miên lâm sàng. Hơn thế, nó gieo mầm cho ý tưởng rằng ý thức có thể vượt qua giới hạn vật lý của thân thể, một trụ cột quan trọng của siêu tâm lý học.

2. Spiritualism – Cánh cửa mở ra “thế giới bên kia”

Giữa thế kỷ XIX, ở Hoa Kỳ, Phong trào Tâm linh (Spiritualism) bùng nổ khi hai chị em nhà Fox (Hydesville, New York) tuyên bố liên lạc được với các linh hồn qua tiếng gõ. Sự kiện này nhanh chóng lan sang châu Âu, thổi bùng làn sóng séance (gọi hồn), bàn xoay, hiện tượng vật thể di chuyển, và các “thông điệp” từ cõi vô hình.
Phong trào Spiritualism quy tụ không chỉ người dân hiếu kỳ, mà còn nhiều trí thức, chính khách và nhà khoa học. Dù nhiều vụ gian lận bị vạch trần, sức hút của nó nằm ở chỗ thách thức quan niệm duy vật và gieo câu hỏi lớn: Liệu ý thức có tồn tại sau khi chết?

3. Điểm hội tụ – Từ cảm hứng đến nghiên cứu khoa học

Mesmerism cung cấp phương pháp và trải nghiệm về trạng thái ý thức mở rộng, trong khi Spiritualism khơi gợi bằng chứng và câu chuyện về đời sống sau khi chết. Khi gặp nhau, hai dòng chảy này tạo nên một nền tảng kép:
• Trải nghiệm thực hành (thôi miên, giao tiếp, hiện tượng tâm linh).
• Động lực tìm kiếm sự thật bằng cách điều tra và ghi chép có hệ thống.
Đây chính là bối cảnh để năm 1882, Hiệp hội Nghiên cứu Tâm linh (Hiệp hội Nghiên cứu Tâm linh) ra đời, biến sự tò mò của công chúng thành một nỗ lực học thuật nghiêm túc.

4. Di sản và tầm ảnh hưởng lâu dài

Ngày nay, dù Mesmerism đã được tái định nghĩa dưới góc độ khoa học thần kinh và tâm lý học, còn Spiritualism phần nhiều rơi vào lĩnh vực nghiên cứu văn hóa – tôn giáo, cả hai vẫn là “tổ tiên tinh thần” của Siêu tâm lý học.
Chúng nhắc chúng ta rằng:
• Ý thức là một thực tại đa tầng, chưa thể giải thích trọn vẹn bằng vật lý học thuần túy.
• Kinh nghiệm con người vượt xa những gì giác quan vật lý thu nhận.

• Sự kết hợp giữa trải nghiệm và khoa học là chìa khóa để mở ra những lĩnh vực tri thức mới.
Ý NGHĨA HỌC THUẬT VÀ VĂN HÓA

Sự ra đời của Hiệp hội Nghiên cứu Tâm linh là một bước ngoặt kép:
            •           Về học thuật: Nó đặt nền móng cho một ngành khoa học liên ngành kết hợp tâm lý học, sinh lý học, triết học và nhân học.
            •           Về văn hóa: Nó thách thức cách hiểu cứng nhắc của chủ nghĩa duy vật đương thời, khơi dậy niềm tin rằng có những tầng thực tại vượt ngoài nhận thức thông thường.
Hiệp hội Nghiên cứu Tâm linh không chỉ ghi lại lịch sử, mà còn mở ra một sân chơi trí tuệ cho những câu hỏi cốt lõi:
            •           Liệu ý thức có thể tồn tại độc lập với não bộ?
            •           Có thể giao tiếp xuyên không gian và thời gian?
            •           Ranh giới giữa thực tại vật chất và phi vật chất nằm ở đâu?

KẾT TINH VÀ DI SẢN

Nhìn lại, sự hình thành của siêu tâm lý học không chỉ là sản phẩm của một thời điểm lịch sử, mà là điểm hội tụ của nhiều thế kỷ kinh nghiệm, hoài nghi và khao khát khám phá. Hiệp hội Nghiên cứu Tâm linh đã để lại một di sản – vừa là thách thức khoa học, vừa là nguồn cảm hứng nhân loại – cho những ai dám tìm kiếm câu trả lời vượt ra ngoài khuôn khổ nhận thức hiện tại.

Nhà Cảm xạ học Dr. Dư Quang Châu
GS.TS - Y Dược Học Cổ truyền.

Ý kiến bạn đọc

Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận

Những tin cũ hơn

Viện nghiên cứu và ứng dụng Năng lượng Cảm xạ

Khả năng Nhận thức Trí thông minh đa dạng (IQ, EQ, CQ – Creative Intelligence) Tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề Trực giác và khả năng nhận biết phi logic Năng lực Thể chất Sức bền và khả năng phục hồi tự nhiên Phản xạ và khả năng ứng phó Tiềm năng tự điều chỉnh sinh...